Bilingual House
  • Start
  • Webinary
  • Wykłady
  • Konsultacje
    • Dwujęzyczne wychowanie
    • Wymowa polska dla dzieci
    • Aktywizacja języka polskiego dla dzieci
    • Nauka czytania i pisania dla dzieci dwujęzycznych
    • Wymowa angielska dla dorosłych
  • Podcast
  • Sklep
  • Blog
  • Nauka czytania
  • BIO
  • Koszyk

Unikam jak ognia martyrologii – wywiad z Elizą Sarnacką-Mahoney – amerykanistką, publicystką i pisarką oraz wspaniałą matką dwóch dwujęzycznych córek cz.2

Unikam jak ognia martyrologii – wywiad z Elizą Sarnacką-Mahoney – amerykanistką, publicystką i pisarką oraz wspaniałą matką dwóch dwujęzycznych córek cz.2

Woman and young girl embracing outdoors smiling

Zapraszam Was na drugą część wywiadu z Elizą Sarnacką-Mahoney.

Czy zachowania językowe córek zależą lub zależały od miejsca i osób obecnych przy rozmowie? (np. w domu, wśród polsko/anglojęzycznych koleżanek)

Dzieci nigdy nie wstydziły się używać języka polskiego, może dlatego, że w sytuacji, gdy byliśmy w towarzystwie osób anglojęzycznych nic nie wiedzących o ich dwujęzyczności, od razu śpieszyłam z wyjaśnieniem, że takie mamy „ustawienia rodzinne”, we trzy mówimy między sobą po polsku, zawsze i wszędzie, ale na życzenie możemy zawsze wszystko przetłumaczyć. Nie krępowały się także używać polskiego przy zupełnie obcych osobach władających polskim, raczej na odwrót, mówiły wtedy dużo, jak to dzieci zainteresowane gośćmi. Nigdy nie było problemu z tym, że mówiły do siebie po polsku w obecności anglojęzycznych koleżanek. Przyjaciółki i jednej, i drugiej są zresztą dobrze zorientowane w naszych językowych praktykach i nawet nie zwracają już na ten fakt uwagi. Skrępowanie i niepewność zauważyłam jednak przy kontaktach z innymi dziećmi polskojęzycznymi. Mniejsze, gdy są to dzieci z Polski – np. w odwiedzinach u rodziny z USA, lub w Polsce. Większe, gdy jest to grono dzieci polonijnych. Pytałam je o to i twierdzą, że to dlatego, iż nigdy nie wiadomo, czy inne dzieci posługują się polskim swobodnie czy nie, a jeśli nie, żeby nie było, że one się czymkolwiek chwalą. Gdy jednak pierwsze lody zostaną przełamane, i z jednej, i z drugiej strony, nie ma problemu z używaniem polskiego. Ale – uwaga! – otwieram puszkę Pandory! Okazuje się, że negatywne postawy wobec polskiego dzieci mogą przynosić ze szkoły – i to nie amerykańskiej, a naszej, polonijnej! Przyczyny, dla których dwujęzyczne dzieci, zwłaszcza te starsze buntują się przeciwko językowi rodziców może być całe mnóstwo.  To temat przede wszystkim dla psychologa. Życie społeczne i towarzyskie w szkole kieruje się niestety pewnymi prawidłami, w tym wpływem, jaki na nasze dzieci wywierają inne dzieci. Możemy robić wszystko tak jak trzeba, a dziecko nagle i tak zacznie testować naszą cierpliwość, powtarzać przykre rzeczy o języku polskim zasłyszane od kolegów i koleżanek. Presja grupy rówieśniczej to jest coś, co egzystuje ponad językami i obyczajami. Nie znam tego z autopsji, ale mam kuzynkę, która zwierzyła mi się kiedyś, że syn chętnie uczył się polskiego i po polsku rozmawiał, dopóki nie poszedł do sobotniej polskiej szkoły… Czy jest na to rada?  Myślę, że trzeba trzymać rękę na pulsie i w miarę możliwości rozmawiać z dzieckiem o tym, jakie są prawdziwe przyczyny, dla których nie chce, wstydzi się, odmawia mówić po polsku. Jeśli okaże się, że faktycznie mamy do czynienia z postawami prezentowanymi przez inne polonijne dzieci ze szkoły, wówczas pewnie warto poszerzyć akcję o włączenie do sprawy nauczycieli i innych rodziców. Może dzieci buntują się, bo uważają zajęcia w polskiej szkole za nudne? Może wymagamy od nich za wiele za szybko? Zwłaszcza polska historia, którą naturalnie przerabiamy z dziećmi w polonijnych szkołach? Uczę dzieci historii sama w domu i widzę, na co i jak reagują. Np. historia zaborów i to, co się z nią wiąże: spiski, zrywy narodowe, postawy patriotyczne, Wielka Emigracja i jej literatura, a to wszystko na tle XIX-to wiecznych trendów społecznych i literackich w całej Europie.  Gdy dzieci zaczynają marudzić, modyfikuję lekcje pod ich zainteresowania. Np. unikam jak ognia martyrologii.  Ze starszą córką rozmawiałam o powstaniu warszawskim, lecz zamiast tłumaczyć je zawiłości ówczesnych kalkulacji politycznych i oczekiwań, przerobiłyśmy fakty, kazałam jej samej zastanowić się, czy będąc na pozycji dowódców powstania zdecydowała się na walkę czy nie. Nie mam z tego powodu żadnych wyrzutów sumienia, bo dziecko wychowywane w całkiem innym duchu, np. w Ameryce gdzie panuje kult radzenia sobie w życiu i optymizmu, może się czuć na lekcjach polskiej historii przesiąkniętej martyrologią jak kosmita. W szkole, gdzie słucha cała klasa, takie modyfikacje są trudniejsze.  Niestety, nuda w połączeniu z niezrozumieniem jest największym wrogiem każdej nauki, także nauki języka. To są kluczowe problemy i zagadnienia, każdej szkoły.

Jak fakt, że córki używają między sobą polskiego wpływa, twoim zdaniem, na ich relacje?

Są ze sobą bardzo związane, a to, że swobodnie posługują się polskim daje im chyba poczucie jeszcze większej wyjątkowości tej więzi. Uważają polski za swój „język siostrzany”, powtarzają, że używanie między sobą angielskiego byłoby „nienaturalne”, „dziwne” – to są ich własne słowa. Przyznam się, że siedzę cicho, choć to wielce niedydaktyczne, gdy zdarza mi się podsłuchać, jak cieszą się czasem perfidnie, że mogą powiedzieć, co im się żywnie podoba, a nikt ich nie zrozumie. Przez jakiś okres, dopóki mąż nie podciągnął swojego polskiego, usiłowały go przechytrzać i rzucać komentarze, o których wiedziały, że go zdenerwują. Lata życia pod jednym dachem z trójką gadatliwych kobiet zrobiły jednak swoje. Mąż nabrał umiejętności językowych przez osmozę, dzisiaj już wszystko rozumie.  Córki jawnie nad tym ubolewają.

Czy myślisz, że wasze relacje językowe wpływają na relacje emocjonalne na linii matka-córka?

Zastanawiam się i to wcale nierzadko, jak wyglądałoby moje życie, gdyby dzieci nie mówiły po polsku. Mam dwie bliskie znajome, obie emigrantki z Polski, i obie z córkami, z którymi porozumiewają się w większości po angielsku. Były próby nauki polskiego we wcześniejszym dzieciństwie, ale, jak same mówią, nie miały wystarczającej motywacji i nie były gotowe poświęcić sprawie tyle uwagi, ile trzeba. Tak się składa, że jedna z nich jest psychologiem dziecięcym i zawsze przypomina mi się, co kiedyś powiedziała: nieważne, w jakim języku mówisz do dziecka, najważniejsze jest to, czy jest to ten sam język i czy się rozumiecie. Dla mnie język, w jakim mówię do córek jest bardzo ważny, ale zgadzam się, że najważniejsze jest to, co leży poza językiem. Gdyby któraś z córek (lub obie) nagle przyszły i oświadczyły, że koniec z polskim, a na dokładkę, gdyby jeszcze przedłożyły przekonujące argumenty tej decyzji uszanowałabym ją. Byłoby mi przykro, to pewne, ale nie kochałabym ich za to mniej. Z czasem angielski pewnie stałby się tak samo naturalny w naszych kontaktach jak teraz polski.  Smutna lub radosna, zależy, w jaki sposób na to patrzymy, prawda o językach jest taka, że ich używanie to w dużej mierze kwestia przyzwyczajenia. Moje córki pierwsze powiedzą, że mówią ze sobą po polsku, bo tak się przyzwyczaiły.

Jak pracować nad utrzymaniem polskiego jako rodzina? Jaka była rola twojego męża?

Doświadczenie podpowiada mi, że sukces w dwujęzycznym wychowaniu osiąga się trzema drogami: konsekwencją w jego używaniu w kontaktach z dzieckiem, odpowiednią ilością praktyki oraz psychologią. W tej ostatniej chodzi o dostosowanie sposobu nauki, a także prezentacji języka i kultury polskiej w sposób jak najbardziej dziecku przyjazny i atrakcyjny. Jeśli dziecko się „zbuntowało” po pierwsze powinniśmy znaleźć źródło buntu. Jeśli chodzi o wpływy kolegów lub koleżanki cóż, od tego jesteśmy rodzicami, żeby interweniować. Współdziałajmy z innymi rodzicami, z nauczycielami, rozmawiajmy z innymi dziećmi. Może polonijny kolega lub koleżanka naszych dzieci buntuje się i zarzeka, że polski nie jest mu do niczego potrzebny, bo rodzice, choć posyłają je do polskiej szkoły, nie szanują ani polskiego, ani Polski, a w rozmowach o starej ojczyźnie tylko na nią narzekają, bezwiednie naznaczając swoim negatywizmem dziecko. To sprzeczne z logiką, by wymagać od kogoś jakiejś umiejętności, podczas gdy my sami robimy wszystko, by pokazać, że ta umiejętność jest nam niepotrzebna. Jeśli zależy nam na polskim u naszych dzieci, trzeba też działać w szerszym towarzystwie. Niezawodne jest zawsze zapraszanie polskich kolegów czy koleżanek dzieci do domu. Nasze dzieci czują się wtedy mniej skrępowane, bo są u siebie, podczas gdy gość skłonny jest powiedzieć nam więcej o sobie, właśnie dlatego, że jest gościem, czuje się zobowiązany do odpowiedzi. My tymczasem możemy mu przedstawić nasze opnie i stosunek do języka polskiego oraz Polski. O ile mądrze zaaranżujemy takie spotkanie, mamy duże pole do popisu. Wiadomo, że dzieci o wiele chętniej słuchają innych dorosłych niż swoich rodziców. Do takiej akcji jak najbardziej należy włączyć męża, ja mojego zawsze włączałam. To, co mówił o języku polskim, lub fakt, że starał się sam mówić po polsku działało na polonijnych znajomych moich dzieci bardzo pozytywnie. Wreszcie, myślę, że warto przedstawiać dziecku naukę polskiego w kategoriach rozwojowych.  Nikt już na szczęście nie kwestionuje dziś tezy, że dwujęzyczność pomaga w nauce, wpływa na obszary mózgu odpowiedzialne za kreatywność i ułatwia przyswajanie każdego kolejnego języka. Być człowiekiem dwujęzycznym to brzmi dumnie.

Jakie miałabyś rady dla rodziców dzieci młodszych?

Już wspominałam, że nie mam wątpliwości, iż nasz językowy układ powiódł się dlatego, że interweniowała bardzo wcześnie. Gdy urodziła się młodsza, starsza miała 5 latek i zachęcałam ją by mówiła do siostry tak jak mówi do mnie. To jednocześnie były jej wakacje przed zerówką i właśnie zaczynała powolutku czytać. Dawałam jej więc jej do ręki książeczkę – oczywiście po polsku — i prosiłam, by zabawiała siostrę noworodka lekturą na głos. Czuła się z tego powodu bardzo wyróżniona i szczęśliwa, dawałam jej za to nagrody. Biję się w piersi, pewnie zdarzyło mi się powiedzieć, że musi do siostry mówić po polsku, bo mała inaczej jej nie zrozumie! Pewnie powtórzyłam to nie raz, w dodatku w parze z jakąś twórczą tezą, dlaczego tata mówi do młodszej po angielsku i o żadnym niezrozumieniu nie ma mowy. Ale czuję się z tego kłamstwa całkowicie rozgrzeszona. Przez kilka pierwszych lat czytałam im obu te same książki po polsku. Robiłyśmy wspólnie teatrzyki, domowe konkursy, np. na śmieszne opowiadania. Na początku „prowadziłam” starszą przez zabawy z młodszą, by podpowiedzieć jej jak niektóre rzeczy nazywać, bo w kontekście kontaktu z innymi dziećmi znała niektóre gry i zabawy wyłącznie po angielsku. Konsekwentnie zawsze mówiłam do obu tylko po polsku, więc w czasie, gdy polski był u młodszej córki dominujący, starsza niejako nie miała wyboru, musiała posługiwać się polskim, jeśli chciała ( a przecież chciała jak każde dziecko) uczestniczyć w domowym życiu. Pewnie, że zdarzały się sytuacje, że angielskojęzyczne koleżanki pytały, dlaczego moje córki, skoro jest grupa i zabawa odbywa się po angielsku, mówią między sobą po polsku. Przychodziły do mnie z tym pytaniem. Radziłam, by odpowiadały, że to jest nasza wewnętrzna rodzinna sprawa, każda rodzina ma swoje tradycje i rytuały, i to jest jeden z naszych. A przy tym, że w ten sposób ćwiczą swoje umysły, bo dwujęzyczność pomaga ich mózgom lepiej się rozwijać.  Efekt często był taki, że koleżanki prosiły, by córki nauczyły je czegoś po polsku!

Dziękuję, Elizo za Twój czas i chęć podzielenia się Twoimi doświadczeniami w dwujęzycznym wychowaniu.

Część pierwsza wywiadu

Może Cię jeszcze zainteresować

  • Dzięki polskiemu wszystkiego mam więcej. To fajne uczucie. Wywiad z dwujęzyczną nastolatką
    Dzięki polskiemu wszystkiego mam więcej. To fajne uczucie.…
  • Unikam jak ognia martyrologii - wywiad z Elizą Sarnacką-Mahoney - amerykanistką, publicystką i pisarką oraz wspaniałą matką dwóch dwujęzycznych córek cz.1
    Unikam jak ognia martyrologii - wywiad z Elizą…
  • Zagraniczny ojciec polonijny
    Zagraniczny ojciec polonijny
  • Dominacja językowa u dzieci dwujęzycznych
    Dominacja językowa u dzieci dwujęzycznych
  • Witamy w naszym dwujęzycznym domu!
    Witamy w naszym dwujęzycznym domu!
  • Filmowo o dwujęzyczności
    Filmowo o dwujęzyczności

Podziel się:

  • Facebook
  • Email
  • Print
  • Pinterest
  • Twitter
  • More
  • Reddit
  • Tumblr
  • LinkedIn
  • Pocket

wywiad

Poprzedni artykułDwujęzyczne książki z językiem polskimNastępny artykuł Dominacja językowa u dzieci dwujęzycznychdominacja językowa

4 komentarzy

Basia pisze:
28/11/2013 o 16:49

Bardzo ciekawy wywiad z ciekawą osobą. Pani Eliza ma podobne metody wychowawcze
do Twoich Anetko. Konsekwencja, cierpliwość i naturalność to klucz do sukcesu, bo być
dwujęzycznym to naprawdę brzmi dumnie!

Odpowiedz
Aneta Nott-Bower pisze:
28/11/2013 o 19:17

Dziękuję, Basiu. Też podziwiam Elizę 🙂 A już niedługo wywiad z jej dwujęzyczną córką!

Odpowiedz
Dorota pisze:
24/06/2014 o 10:25

Hej, tak powinno byc w klasycznej rodzinie dwujezycznej. U nas tez tak jest, moi synowie, juz gimnazjalisci, mowia plynnie w obu jezykach, maz zawsze byl za dwujezycznoscia, mimo ze niewiele rozumie z naszych rozmow. Roznica – moi chlopcy akurat lubia “martyrologie”, interesuja ich konflikty zbrojne w jakimkolwiek kraju, wydaniu i jezyku. Wielka atrakcja pobytu w Polsce byl zatem udzial w uroczystosciach rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego oraz wyjazd na Monte Cassino na 70-lecie bitwy… chyba ich polskie slownictwo w tej dziedzinie jest nawet obszerniejsze…

Odpowiedz
Aneta Nott-Bower pisze:
24/06/2014 o 10:48

Oczywiście, jak lubią te tematy, to trzeba to jak najbardziej wykorzystywać! Takie umiłowanie tematów wojennych jest chyba bardziej charakterystyczne dla chłopców, a pamiętajmy, że u Elizy dwie córy 🙂
Pozdrawiam serdecznie i gratuluję sukcesów w dwujęzycznym wychowaniu.

Odpowiedz

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

O blogu

Mam nadzieję, że nasze przygody z dwujęzycznością dadzą Ci wsparcie w tej trudnej a zarazem fascynującej podróży. Znajdziesz tu doświadczenia z różnych etapów dwujęzycznego rozwoju naszej rodziny, trudności, jakie napotkaliśmy i w jaki sposób je rozwiązaliśmy. Także sprawdzone pomoce i metody wspomagające rozwój mowy oraz czytania i pisania. Czekam na komentarze i pytania, służę radą i pomocą.

Wsparcie

Jeśli kupisz nam kawę lub dwie, pomożesz nam tworzyć dla Ciebie więcej wartościowych treści.

Ostatnie wpisy

Jakie metody nauki czytania i pisania sprawdzają się w dwujęzyczności?27/06/2022
Understatement – Bilingual House Podcast #217/06/2022
The Bilingual House Podcast #127/05/2022

Top Posts & Pages

  • Pomocy!  Moje dziecko nie mówi po polsku!
    Pomocy! Moje dziecko nie mówi po polsku!
  • Nauka czytania i pisania u dzieci dwujęzycznych
    Nauka czytania i pisania u dzieci dwujęzycznych
  • Dwujęzyczne książki z językiem polskim
    Dwujęzyczne książki z językiem polskim
  • Jak dwujęzyczność wpływa na rozwój?
    Jak dwujęzyczność wpływa na rozwój?
  • Home
    Home
  • Skutecznie przekazać język polski w rodzinach polonijnych - wyniki ankiety
    Skutecznie przekazać język polski w rodzinach polonijnych - wyniki ankiety
  • Poprzez dwujęzyczność otwórzmy dziecku drzwi do nowego świata
    Poprzez dwujęzyczność otwórzmy dziecku drzwi do nowego świata
  • Blog
    Blog
  • Jakie pomoce i materiały edukacyjne sprawdzają się u dzieci dwujęzycznych?
    Jakie pomoce i materiały edukacyjne sprawdzają się u dzieci dwujęzycznych?
  • Atrakcyjne czytanie po polsku
    Atrakcyjne czytanie po polsku

Zapisz się na konsultację

Zapoznałem/zapoznałam się z polityką prywatności i wyrażam zgodę na przechowywanie przesłanych przeze mnie informacji w celu umożliwienia odpowiedzi na moje zapytanie.
Zapoznałem/zapoznałam się i zgadzam się z Regulaminem.
Drogą mailową będziesz otrzymywać najnowsze informacje o ofertach i nowych produktach. W każdej chwili możesz zrezygnować z subskrypcji.

Zaprenumeruj ten blog przez e-mail

Wprowadź swój adres email aby zaprenumerować ten blog i otrzymywać powiadomienia o nowych wpisach przez email.

Join 159 other subscribers

Kontakt

  • Email
  • Facebook
  • Instagram
  • Twitter
  • Pinterest
  • YouTube

Warunki

Polityka prywatności i polityka cookies

Regulamin konsultacji i korzystania ze strony

Treści zawarte na stronie są chronione prawami autorskimi. Zabrania się ich kopiowania i udostępniania.

Wsparcie

Jeśli kupisz nam kawę lub dwie, pomożesz nam tworzyć dla Ciebie więcej wartościowych treści.

Uwaga

Strona ma charakter pedagogiczny. Ma na celu usprawnienie działań leżących u podstaw nauki i przyswajania dwóch lub większej liczby języków, co nie może być uznawane za metodę terapii czy diagnostyki. Treść strony ma wyłącznie charakter informacyjny i w związku z tym nie może być uznawana za poradę specjalisty ani za środek zastępujący taką poradę.

Rife Wordpress Theme. Proudly Built By Apollo13
Data Protection Policy and Cookies

Ostatnie wpisy

Jakie metody nauki czytania i pisania sprawdzają się w dwujęzyczności?27/06/2022
Understatement – Bilingual House Podcast #217/06/2022
The Bilingual House Podcast #127/05/2022

Top Posts & Pages

  • Pomocy!  Moje dziecko nie mówi po polsku!
    Pomocy! Moje dziecko nie mówi po polsku!
  • Nauka czytania i pisania u dzieci dwujęzycznych
    Nauka czytania i pisania u dzieci dwujęzycznych
  • Dwujęzyczne książki z językiem polskim
    Dwujęzyczne książki z językiem polskim
  • Jak dwujęzyczność wpływa na rozwój?
    Jak dwujęzyczność wpływa na rozwój?
  • Home
    Home
  • Skutecznie przekazać język polski w rodzinach polonijnych - wyniki ankiety
    Skutecznie przekazać język polski w rodzinach polonijnych - wyniki ankiety
  • Poprzez dwujęzyczność otwórzmy dziecku drzwi do nowego świata
    Poprzez dwujęzyczność otwórzmy dziecku drzwi do nowego świata
  • Blog
    Blog
  • Jakie pomoce i materiały edukacyjne sprawdzają się u dzieci dwujęzycznych?
    Jakie pomoce i materiały edukacyjne sprawdzają się u dzieci dwujęzycznych?
  • Atrakcyjne czytanie po polsku
    Atrakcyjne czytanie po polsku
We use cookies on our website to give you the most relevant experience by remembering your preferences and repeat visits. By clicking “Accept”, you consent to the use of ALL the cookies.
Do not sell my personal information.
Cookie SettingsAccept
Manage consent

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
CookieDurationDescription
cookielawinfo-checkbox-analytics11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional11 monthsThe cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy11 monthsThe cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytics
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Others
Other uncategorized cookies are those that are being analyzed and have not been classified into a category as yet.
SAVE & ACCEPT