Synteza i analiza słuchowa podstawą czytania i pisania – część pierwsza

 

Talkusia i Pynio lubią bawić się językiem. Potwierdzałoby to hipotezę, że dzieci dwujęzyczne mają podwyższoną świadomość metajęzykową, czyli zdolność do myślenia o i analizowania natury i funkcji systemu językowego, która jest niezbędna do nauki czytania i pisania.

Moje genialne dzieci wymyśliły ostatnio świetną zabawę językową. Otóż zamieniają one pierwszy fonem w wyrazach na /b/. Efekt jest często bardzo śmieszny, np. Bama boszła bo Basdy bo bleko = Mama poszła do Asdy po mleko. Potrafią tak konwersować bez końca, również po angielsku. Przyznaję, że Talkusi przychodzi to znacznie łatwiej, ale Pynio też zadziwiająco dobrze daje sobie radę. A jak się przy tym koncentruje! Czasem Talkusia i Pynio robią próby z innymi fonemami, jak np. /w/ najlepiej sprawdza się w wyrazie wata = tata. Nota bene mój mąż nie znosi dotyku waty, więc robi się jeszcze śmieszniej. W tej zabawie dokonać trzeba analizy wyrazu, wyizolować z niego pierwszy fonem i podmienić go na inny.

Inna podsłuchana przeze mnie zabawa, to „Echo”. W niej dzieci oddzielają ostatnią sylabę wyrazu i powtarzają ją, np. Idziemy-my do-do kolegi-gi. Dokonują tu podziału wyrazu na sylaby, a następnie powtarzają tę ostatnią. Co ciekawe, wyrazy jednosylabowe też podlegają tej zasadzie i całe są powtarzane. Całe rano Pynio i Talkusia rozmawiali w ten sposób, świetnie się bawiąc, a jednocześnie ćwicząc analizę sylabową. Przypomniała mi się tu stosowana przeze mnie metoda nauki czytania i pisania, gdyż tego typu zabawy są jakby żywcem wzięte z podręcznika glottodydaktyki!

Jak pisałam wcześniej, czytania i pisania po polsku uczę moje dzieci za pomocą metody zwanej glottodydaktyką ojczystojęzyczną ponieważ jest ona polskim odpowiednikiem metody PHONICS. Według niej do rozwinięcia umiejętności czytania i pisania niezbędne jest opanowanie syntezy i analizy fonemowej oraz znajomość kształtu liter. To jest nasz punkt wyjścia i fundament, na którym budujemy przyszłą edukację językową dziecka. Dzięki wytrwałemu wykonywaniu ćwiczeń syntezy i analizy słuchowej mamy szansę zmniejszyć ryzyko wystąpienia dysleksji.

Całą zabawę z syntezą i analizą można rozpocząć już w momencie, gdy dziecko ma 2-3 latka. Mówi się, że „dziecko ma sylabę w sobie” i dlatego najłatwiej i najwcześniej przychodzi mu umiejętność syntezy i analizy sylabowej. Tu podczas ćwiczeń syntezy podajemy dziecku wyraz podzielony na sylaby, np. „ta-lerz” i prosimy o podanie całego wyrazu. Natomiast podczas ćwiczeń analizy, to dziecko dzieli wyrazy na sylaby. Przez moją dwójkę te zabawy zawsze wykonywane były bardzo chętnie i nigdy nie sprawiały im kłopotu.

Bardzo atrakcyjne są też ćwiczenia syntezy i analizy sylabowej z utrudnieniami. Tu po każdej sylabie pojawiają się utrudnienia niewerbalne (np. klaskanie), a następnie werbalne (np. inna sylaba: komputer = kom-to-pu-to-ter-to). Wychodzą wtedy różne dziwolągi językowe i jest dużo śmiechu! Jednocześnie ćwiczymy koncentrację uwagi, gdyż nie możemy utrudnieniom dać się rozproszyć.

Teraz trochę teorii. Umiejętność połączenia mniejszych elementów w wyraz mający formę i znaczenie nazywamy syntezą słuchową. Jest ona podstawą czytania. Natomiast analiza słuchowa to podział wyrazu na mniejsze elementy i jest ona podstawą pisania. W procesie przygotowywania dziecka do nauki czytania i pisania zaleca się:

Dopiero po opanowaniu przez dziecko syntezy i analizy fonemowej z utrudnieniami możemy przystąpić do nauki czytania i pisania. Więcej informacji na temat poszczególnych etapów kształtowania syntezy i analizy słuchowej w glottodydaktyce ojczystojęzycznej można znaleźć na stronie autora metody prof. Bronisława Rocławskiego.

Dziś wprowadziłam Was w temat i szczegółowo omówiłam syntezę i analizę sylabową. W kolejnych postach więcej o pozostałych etapach ćwiczenia syntezy i analizy słuchowej.

Ciekawa jestem, czy podobnie bawią się Wasze dzieci? Czy synteza i analiza słuchowa sprawiają im trudności? Czekam na Wasze komentarze.

Jeżeli ten temat Cię zainteresował, podziel się ze znajomymi 🙂

Druga część cyklu

Trzecia część cyklu