Serdecznie dziękuję Kamili Kuros-Kowalskiej za tak wyczerpującą relację z seminarium w Katowicach.
19 listopada 2014r. w Centrum Informacji Naukowej i Bibliotece Akademickiej w Katowicach odbyło się II Międzynarodowe Seminarium Naukowe pt. „Dwujęzyczność, wielojęzyczność, wielokulturowość – edukacja, globalizacja”. Opiekunem tego wydarzenia naukowego była dr hab. Iwona Loewe z Uniwersytetu Śląskiego, a organizatorkami doktorantki z Instytutu Języka Polskiego – mgr Kamila Kuros-Kowalska oraz mgr Natalia Moćko. Seminarium uroczyście otworzyła prof. Magdalena Pastuchowa, a następnie rozpoczęła się pierwsza część obrad. Prof. Zbigniew Tarkowski wraz z mgr Dorotą Wiewiórą przedstawili przegląd badań nad dwujęzycznością dzieci. Prelegenci zwrócili uwagę na cele przeprowadzonych badań nad wielojęzycznością dzieci, omówili stosowane metody i techniki pomiaru, wskazali grupę badanych oraz uzyskane wyniki. Omówione zostały badania m.in. M. Rocławskiej-Daniluk, R. Laskowskiego, R. Dębskiego, J. Cieszyńskiej, I. Michalak-Widery i I. Bijak, K. Kainacher, M.Paukry, Cattani, Abbot-Smith, Farag, Krott, Arreckx, Dennis, Floccia; Sheng, Bedore, Peña, Fiestas; Gildersleeve-Neumann, Kester, Davis, Peña; Blom, de Jong, Orgassa, Baker i Weerman; Jacobson, Walden; Korkman, Stenroos, Mickos, Westman, Ekholm, Byring; Calvo i Bialystok; Vega, Fernandez; Sheng, Peña, Bedore, Fiestas; Howell, Davis i Williams; Gildersleeve-Neumann, Wright. Prelegenci zwrócili uwagę, że – mimo podjętych wysiłków wielu badaczy – zagadnienia związane z wielojęzycznością są nadal nieustanną zagadką. Prezentację stanu badań zakończyła konstatacja, iż konieczne są dalsze badania interdyscyplinarne prowadzone przez zespoły specjalistów (lingwistów, psychologów, logopedów, pedagogów), które mają możliwość, by uzyskać więcej informacji. Kolejną prelegentką była dr Anna Martowicz z Edynburga, która w prezentacji Język polski jako język dziedziczony – o konieczności pogłębionej refleksji udowodniła, że język polski jest językiem dziedziczonym większości dzieci polskiego pochodzenia wychowywanych za granicą. Pani doktor analizowała także błędy językowe i luki w kompetencji w języku dzieci polskich emigrantów wychowywanych w środowisku anglojęzycznym. Następnie, wszyscy zebrani słuchacze mogli zobaczyć multimedialne nagranie swojego wystąpienia przez mgr Anetę Nott-Bower, która nie mogła przylecieć na seminarium ze względu na trudne warunki atmosferyczne na lotnisku w Polsce. Prelegentka opowiadając o komunikacji dwujęzycznego dziecka z deficytem uwagi, zastanawiała się, czy posługiwanie się dwoma językami podniesie lub obniży funkcjonowanie osób z deficytem uwagi. Zwrócono uwagę, iż usprawnianie komunikacji może pozytywnie wpłynąć na funkcjonowanie dziecka z deficytem uwagi.
Kolejny zagraniczny gość – mgr Anna Gościmska z Manchesteru – podzieliła się swoimi doświadczeniami z pełnienia funkcji dwujęzycznego asystenta w realizacji programu nauczania u dzieci emigrantów. Prelegentka w interesujący sposób dokonała analizy aktualnej sytuacji polskich uczniów w Wielkiej Brytanii. Opowiedziała jak wyglądają formalne struktury wsparcia uczniów, oceniła dostępność pomocy dwujęzycznej oraz przygotowanie merytoryczne asystentów oraz zwróciła uwagę, że w dużym stopniu dzięki nim możliwe jest podtrzymywanie i rozwijanie ojczystego języka.
Drugą część obrad otworzyła dr Sonia Szramek-Karcz z Uniwersytetu Śląskiego, która zachęciła do wzięcia udziału w warsztatach opartych na dobrej motywacji, dotyczących m.in. nauki drugiego języka. Prelegentka zachęciła do odwiedzenia strony www.wielojezycznosc.pl, na której można znaleźć więcej informacji dotyczących oferty warsztatów oraz pracy zespołu skupionego na badaniach poświęconych bilingwizmowi nienatywnemu. Kolejnym ciekawym tematem była kwestia współpracy tłumacza z logopedą. Mgr Katarzyna Gaweł z Uniwersytetu Śląskiego przedstawiła wyniki badań przeprowadzonych wśród logopedów. Badano m.in. chęć i gotowość logopedów do pracy z tłumaczem, świadomość potencjalnych problemów, przygotowanie teoretyczne oraz istnienie formalnych procedur dotyczących pracy z klientem wielo-/obcojęzycznym w miejscu pracy logopedy. Prelegentka powiedziała o możliwych rozwiązaniach oraz o tym, że warto przeprowadzać kursy dla logopedów z zakresu wielojęzyczności i współpracy z tłumaczem, opracować autorskie narzędzie lub adaptować je np. z amerykańskiego protokołu współpracy z tłumaczem oraz dokonywać zmian w programie kształcenia logopedów, a także tłumaczy. Kolejna prelegentka – mgr Joanna Grzymała-Moszczyńska z Uniwersytetu Jagiellońskiego zaprezentowała temat: Migracje powrotne dzieci i młodzieży, wyzwania i propozycje rozwiązań. Prelegentka przybliżyła dane wskazujące na niezbyt liczny, ale systematyczny napływ osób powracających do Polski. Grzymała-Moszczyńska przytoczyła wyniki badań sugerujących, że powrót do Polski wiąże się z przekonaniem o lepszej edukacji w kraju ojczystym niż na emigracji. Prelegentka szczegółowo omówiła to, jak przejawia się stres akulturacyjny u dzieci oraz młodzieży. Następnie mgr Diana Jagodzińska z Uniwersytetu Śląskiego jako filolog i prawnik przybliżyła, na czym polega bilingwizm w polskiej szkole, czyli opisała prawne aspekty nauczania dwujęzycznego. Kolejne wystąpienie mgr Emilii Czarnoty oraz mgr Magdaleny Adamczyk dotyczyło możliwości współpracy polonisty z nauczycielami języków obcych we współczesnej szkole. Prelegentki najwięcej miejsca poświęciły istotnym kompetencjom i cechom, które powinien posiadać zarówno uczeń, jak i nauczyciel podejmujący się korelacji w nauczaniu. Ostatnia w tej części – mgr Barbara Pukalska z Uniwersytetu Śląskiego – przedstawiła temat: O edukacji akademickiej z innymi kulturami i językami obcymi w tle. Po przerwie obiadowej dr Anna Martowicz zaprezentowała międzynarodowe Stowarzyszenie Promocji Języka Polskiego za Granicą. Temat prezentacji brzmiał: Język polski poza granicami kraju – kwestie dwujęzyczności, nauki i nauczania języka polskiego (jako dziedziczonego i obcego) oraz promowania kultury języka wśród Polonii. Pani Doktor zaprezentowała działalność Stowarzyszenia skupioną wokół czterech grup zagadnień: 1) międzynarodowej kampanii na rzecz dwujęzyczności w środowiskach polonijnych „Podaruj dziecku swój język ojczysty”; 2) wsparcia polonijnego szkolnictwa (nauczania języka polskiego jako dziedziczonego); 3) szerzenia krajowych działań na rzecz kultury języka polskiego wśród polskiej emigracji; 4) promocji nauki języka polskiego jako obcego (włączając promocję zagranicznych kierunków polonistycznych i ofertę szkół języka oraz kultury polskiej, działających przy krajowych uczelniach).
W ostatniej części mgr Dorota Tutka z Uniwersytetu Śląskiego przedstawiła wyniki badań dotyczących skutecznej nauki języków obcych w opinii studentów filologii angielskiej. Następna prelegentka mgr Monika Pakura, opisując stosunek większości do mniejszości, przedstawiła szkolne i pozaszkolne opinie na temat Romów. Z kolei mgr Dominika Dykta opisała dialekt gminy Talamona w północnych Włoszech w dobie globalizacji. Kolejna prelegentka z Uniwersytetu Śląskiego mgr Emilia Kałuzińska przedstawiła temat: Wielokulturowość w reklamie. Przybliżenia. Przedostatni prelegent mgr Dawid Tomaszewski z Centrum Terapii Jąkania w Mikołowie opowiedział o tym jak udało mu się przezwyciężyć problem związany z jąkaniem, a przy okazji opowiedział o kursie Nowej Mowy, która jest kluczem do lepszej przyszłości. Ostatnia prelegentka mgr Kamila Kuros-Kowalska przedstawiła temat: Nauka tolerancji i otwartości na wielokulturowość w anglojęzycznym przedszkolu i szkole Montessori w Katowicach. Porównanie szkół tradycyjnych i montessoriańskich, a następnie metod stosowanych w tych placówkach, dowiodło, że te drugie sprzyjają większej otwartości dzieci na inne kultury.
II Międzynarodowe seminarium naukowe cieszyło się ogromnym zainteresowaniem, o czym świadczyła zapełniona po brzegi sala konferencyjna. Możliwość wymiany doświadczeń przez osoby reprezentujące często odmienne dyscypliny naukowe, a także różnorodność tematów podejmowanych podczas seminarium (skupionych wokół wielojęzyczności i wielokulturowości w czasach globalizacji oraz mobilności ludności różnych krajów) spowodowały, że w przyszłym roku planowana jest III edycja międzynarodowego spotkania naukowego. Podobnie jak w poprzednim roku, wystąpienia prelegentów zostaną umieszczone w monografii wieloautorskiej. Zachęcam do przeczytania publikacji podsumowującej I międzynarodowe seminarium naukowe pt.: „Dwujęzyczność, wielojęzyczność i wielokulturowość – szanse i zagrożenia na drodze do porozumienia”.
Chciałam podziękować wszystkim, którzy 19 listopada 2014r. w CINiBie w Katowicach dzielili się swoją wiedzą, pasją, doświadczeniem dwujęzyczności i wielokulturowości z licznie zebranym w tym dniu audytorium. Dziękuję również wszystkim, którzy pomagali w pracach związanych z organizacją tego przedsięwzięcia. Do zobaczenia w przyszłym roku!
Kamila Kuros-Kowalska
