Formy grzecznościowe w dwujęzyczności
Część 2
Jak językowa grzeczność działa w Wielkiej Brytanii i w innych krajach?
W pierwszej części tego mini cyklu starałam się Cię przekonać, że znajomość form grzecznościowych jest ważnym elementem nauki każdego języka oraz dwukulturowości. Rozważyliśmy też, jakie są przyczyny trudności z formami grzecznościowymi języka polskiego w dwujęzyczności.
Dziś prześledzimy językową grzeczność w innych kulturach. To fascynujący temat i jego poznanie pozwala docenić te same kwestie w naszym języku ojczystym. Niektóre z informacji poniżej pochodzą od moich obserwatorów na Facebooku i Instagramie, którzy są rozsiani po całym świecie 🙂 Jeśli chcesz coś dodać, zachęcam do komentowania!
7 faktów o etykiecie językowej w Wielkiej Brytanii i w innych krajach
1
Dlaczego w UK do nauczycielki zwraca się zwykle per Miss (panna) a nie Mrs (pani)? Do czasu uchwalenia brytyjskiej Ustawy o oświacie w 1944 r. nauczycielki nie mogły wychodzić za mąż. Nauczanie było postrzegane jako niezgodne z obowiązkami domowymi żony. Więc zanim zniesiono zakaz małżeństwa, „Miss” był zawsze trafnym tytułem. Fakt, że nauczyciele płci męskiej nie byli tytułowani „Mr” a „Sir”, tylko dowodzi, że nauczycielki miały drugorzędny status.
2
Obecnie w wielu brytyjskich szkołach do nauczycieli zwraca się po nazwisku, na przykład Mr Jones lub Mrs Jones. Ale w niektórych placówkach nauczycielka – nawet ta zamężna – nadal jest tytułowana „Miss”. Tak właśnie jest w szkole moich dzieci w północnej Anglii.
3
W wielu brytyjskich szkołach prywatnych istnieje inny rodzaj dysproporcji. Podczas gdy nauczyciele płci męskiej są zawsze tytułowani „Sir”, nauczycielki są tytułowane po nazwisku – na przykład „Mrs Jones”.
4
Ale idzie nowe! Niektóre brytyjskie szkoły w komunikacji uczeń-nauczyciel wolą bardziej egalitarny ton z użyciem tylko pierwszych imion. Jest to też standardowa praktyka w Szwecji i Norwegii.
5
Tymczasem we Francji panuje parytet między mężczyznami i kobietami – maitre i maitresse w szkolnictwie podstawowym, monsieur lub madame na wyższych poziomach. Coraz częściej forma madame stosowana jest w odniesieniu do wszystkich kobiet, niezależnie od ich stanu cywilnego. 10 lat temu francuski rząd wydał zakaz posługiwania się formą mademoiselle w oficjalnej komunikacji, a jeszcze wcześniej zakaz ten został wydany w Kanadzie i Szwajcarii. Dodatkowo po francusku wypowiedzi kierowane do osób starszych formułuje się w drugiej osobie liczby mnogiej.
6
Na Tajwanie, po chińsku, do nauczyciela lub nauczycielki mówi się per „panie nauczycielu”, a do pana kierowcy per „panie kierowco”. Młodsze dzieci do wszystkich dorosłych mogą mówić „ciociu/wujku” lub „starsza siostro/starszy bracie”. Formy zwracania się do członków rodziny są też bardzo skomplikowane i babcie często muszą wnukom przypominać, jak do której cioci czy wujka należy się zwrócić.
7
Uosobieniem luzu i bezpośredniości są Stany Zjednoczone, a tymczasem w domach Amerykanów, gdzie panuje dobre wychowanie, dzieci nie mówią per „you” tylko zawsze używają form grzecznościowych „Mr/Mrs” w stosunku do osób starszych np. sąsiadów.
Temat będę kontynuować w trzeciej części mini cyklu o formach grzecznościowych w dwujęzyczności. Dowiesz się, jak uczyć dzieci dwujęzyczne, że grzeczność w języku polskim działa inaczej. Stay tuned!
👉Jak wygląda grzeczność w kraju, w którym mieszkasz?
👉Czy Wy zwracacie uwagę na językową grzeczność w wypowiedziach dzieci?
👉Czy uczycie dzieci mniej bezpośredniego zwracania się do osób dorosłych?
👉Jeżeli tak, jaki jest Wasz sposób?
💡Więcej praktycznych porad w poradniku „Przepis na dwujęzyczność”. Jeden z rozdziałów w całości poświęciłam kształtowaniu poprawności językowej i pozytywnemu poprawianiu tzw. błędów językowych.
