Formy grzecznościowe w dwujęzyczności
Część 1
Formy grzecznościowe języka polskiego – dlaczego dzieci dwujęzyczne mają z nimi trudności?
Czy wierzysz, że dzieci dwujęzyczne z krajów, gdzie wszystkim mówi się „na ty”, nie potrzebują form „Pan/Pani” w języku polskim?
Mylisz się!
Ja z jednej strony staram się zrozumieć trudności z tymi formami, znając wpływ lokalnej kultury, ale z drugiej strony mocno wierzę, że formy grzecznościowe są ważnym elementem nauki każdego języka.
Ich używanie to objaw szacunku do osób starszych lub wyższych rangą, autorytetem, ale przede wszystkim to wyraz szacunku dla samego języka i jego zasad.
To także element skutecznej komunikacji. Chcemy przecież, aby nasze dwujęzyczne dzieci umiały się odnaleźć w Polsce nie tylko pośród rodziny. Chcemy, żeby potrafiły wykorzystywać język polski do spełniania różnorodnych celów. Oczywiste jest, że właściwe podejście do urzędniczki zaowocuje sprawnym załatwieniem sprawy. Wykorzystanie odpowiednich form grzecznościowych jest także obowiązkowe podczas rozmowy o pracę czy rozmowy kwalifikacyjnej na studia.
Formy grzecznościowe w dwujęzyczności – przyczyny trudności
Przyjrzyj się, dlaczego dzieci polonijne np. z Wielkiej Brytanii mają problem z mówieniem do starszych „Pan/Pani”, a zrozumiesz, że to zupełnie naturalne!
- Jeżeli dzieci językiem polskim komunikują się tylko w rodzinie, do każdego mówią „na ty”. Współcześnie mówi się tak nawet do osób starszych jak dziadkowie np. Babciu, jak się czujesz?, a nie jak dawniej: Jak się Babcia czuje? (struktura jak przy „Pan/Pani”).
- Poza domem w rozmowach z osobami starszymi i nieznajomymi dzieci obcują z językiem angielskim, czyli znów w głównej mierze „na ty”. Trudno dziś sobie wyobrazić, że kiedyś na Wyspach powszechne było, że chłopcy z rodzin z wyższych sfer nazywali swoich ojców „Sir”. „Sir” był również domyślnym sposobem zwracania się do męskich autorytetów, w tym nauczycieli.
Czy winna jest tu wyspiarska bezpośredniość?
Mitem jest twierdzenie, że Anglicy do wszystkich zwracają się „na ty”. Weźmy za przykład szkołę – środowisko, które po domu rodzinnym najbardziej kształtuje młodych dwujęzycznych.
Współcześnie w wielu brytyjskich szkołach w stosunku do nauczycieli najczęściej obowiązuje forma „Miss/Sir”, lecz zauważcie, że w odróżnieniu od języka polskiego czasownik w zdaniu jest tu wciąż w drugiej osobie, np. Miss, can you help me, please? Potem te struktury mogą być kalkowane przez dzieci dwujęzyczne np. Proszę Pani, czy możesz mi pomóc?
Temat będę kontynuować w drugiej części tego mini cyklu o formach grzecznościowych w dwujęzyczności. Poznamy formy grzecznościowe w innych językach. Stay tuned!
👉Czy Wy zwracacie uwagę na językową grzeczność w wypowiedziach dzieci?
👉Czy uczycie dzieci mniej bezpośredniego zwracania się do osób dorosłych?
👉Jeżeli tak, jaki jest Wasz sposób?
💡Więcej praktycznych porad znajdziesz w poradniku „Przepis na dwujęzyczność”. Jeden z rozdziałów w całości poświęciłam kształtowaniu poprawności językowej i pozytywnemu poprawianiu tzw. błędów językowych.
