Edukacja dzieci dwujęzycznych: część druga - jak zapewnić korzystny wpływ dwujęzyczności na rozwój intelektualny?

Zgodnie z teorią progową (Threshold Theory), opisaną po raz pierwszy przez kanadyjskiego badacza dwujęzyczności Jima Cumminsa, wysoki poziom kompetencji w dwóch językach ma pozytywny wpływ na rozwój poznawczy, co daje pełnym dwujęzycznym przewagę nad osobami jednojęzycznymi w różnorodnych testach, w tym w testach ilorazu inteligencji. Tak teorię progową można opisać przy pomocy powyższego obrazka:

na parterze znajdują się osoby ze słabą znajomością obu języków (możliwe obniżenie rozwoju poznawczego),
na pierwszym piętrze – z adekwatną do wieku znajomością jednego języka, a obniżoną – drugiego (brak wpływu na rozwój poznawczy),
a na drugim – z adekwatną do wieku kompetencją w obu językach (możliwy korzystny wpływ na rozwój poznawczy).

Badania naukowe przeprowadzone na całym świecie dowodzą, że dwujęzyczni z równie dobrze i adekwatnie do wieku rozwiniętymi dwoma językami mają lepiej niż jednojęzyczni rozwinięte myślenie twórcze, szczególnie w zakresie płynności i giętkości. Ponadto charakteryzują się analitycznym podejściem do języka jako systemu i większą świadomością metajęzykową. Ci dwujęzyczni wcześniej osiągają kolejne stadia rozwoju psychicznego, a w tym rozwoju mowy. Wykazują wyższą niż norma wiekowa wrażliwość na potrzeby odbiorcy w procesie komunikacji oraz wyższą skuteczność komunikacji. Równomierna stymulacja obu języków dziecka dwujęzycznego daje mu więc ogromne korzyści, przyspieszając rozwój jego kompetencji komunikacyjnej oraz ogólny rozwój intelektualny.

Wyżej wymienione korzyści intelektualne najłatwiej osiągnąć wykorzystując po równo oba języki dziecka jako kanały dopływu informacji. Czyli idealnym modelem edukacyjnym dla dzieci dwujęzycznych jest zdobywanie wiedzy w obu językach. Eksperci zalecają im więc:

Szkoły dwujęzyczne, w których obowiązują dwa języki wykładowe. Połowa materiału przekazywana jest dzieciom w jednym języku, a połowa w drugim. Są to szkoły międzynarodowe, np. przy placówkach dyplomatycznych, z reguły prywatne. W Polsce powstają aktualnie jak grzyby po deszczu, lecz w naszej okolicy żadnej takiej nie znalazłam 🙁 Jeżeli ktoś z Was ma doświadczenia ze szkołami dwujęzycznymi poza granicami Polski, w których jednym z języków wykładowych jest polski, to proszę odezwijcie się!
Edukację domową, kiedy rodzic sam planuje i przeprowadza lekcje w domu. Jeżeli zna dobrze oba języki, to może prowadzić nauczanie dwujęzyczne na wzór szkół dwujęzycznych, adekwatnie dostosowując stymulację językową do aktualnych potrzeb dziecka. Wielojęzyczne nauczanie domowe z wielkim sukcesem prowadzi Dorota, polska mama mieszkająca w Tajwanie. Wszystkich zainteresowanych rodziców zapraszam na jej blog, w którym opisuje stosowane przez siebie metody i pomoce. Zwracam jednak uwagę, że w niektórych krajach, jak np. w Niemczech, edukacja domowa jest nielegalna, więc nie będzie to opcja dla wszystkich rodziców.

Tyle zalecenia ekspertów, ale życie jest życiem i często odbiega od ideału. Jak pisałam w pierwszej części tego cyklu, do szkół dwujęzycznych po prostu nie mieliśmy dostępu. Edukacja domowa w pełnym wymiarze też nie była opcją dla nas, gdyż córka zawsze uwielbiała nauczanie zinstytucjonalizowane i odkąd tylko zaczęła mówić, słyszałam od niej prośby o zapisanie jej do szkoły. Do tej pory zresztą Talkusia przy odrabianiu lekcji często prosi: „Czy możemy bawić się w szkołę?”. Ja na to: „Przecież cały dzień byłaś w szkole!”, ale godzę się oczywiście i Talkusia zaczyna zwracać się do mnie per „proszę pani” i zyskuje nowy zapał do pracy. Biorąc pod uwagę indywidualne możliwości i preferencje, każda rodzina wybiera taki rodzaj edukacji dwujęzycznej dla swoich dzieci, który najlepiej zaspokoi jej potrzeby. Dla nas jest to regularna szkoła angielska, którą na dwa sposoby uzupełniam nauką w języku polskim. Ale o tym już następnym razem. Zapraszam 🙂