Tak więc oto lista odpowiedzi na pytanie:

Dlaczego nie uczysz dzieci swojego języka ojczystego?

z moim komentarzem.

1) “Po co im język, którym mówi zaledwie X milionów ludzi, z którymi i tak mogą dogadać się po angielsku?”

[Mama czwórki dzieci, oboje rodzice mówią tym samym językiem europejskim, w kraju zamieszkania językiem głównym jest język angielski. Starsza dwójka dzieci chodziła w swojej ojczyźnie do szkoły amerykańskiej z wykładowym językiem angielskim i jest praktycznie dwujęzyczna. Młodsza dwójka jeszcze nie uczęszcza do szkoły, ale podłapuje angielski podczas wspólnych zabaw ze znajomymi.]

To, że danym językiem włada tylko niewielka grupa osób (w przypadku niewielkich państw), wcale nie znaczy, że język ten jest bezużyteczny, a wręcz przeciwnie. Wystarczy popatrzeć na ceny tłumaczeń z/na języki niszowe. Taki rzadki język nie musi, ale może okazać się ogromnym atutem w życiu zawodowym, a w najgorszym wypadku po prostu zwiększy pulę pozycji, o które nasze dziecko jako dorosły człowiek będzie się mogło ubiegać. Myślę, że jest to szczególnie istotne teraz, kiedy świat rzeczywiście coraz bardziej przypomina globalną wioskę i coraz więcej dużych firm sięga swoimi mackami do najdalszych nawet i najbardziej zapomnianych zakątków świata.

Jako ciekawostkę dodam tylko, że po ostatniej wizycie w kraju mama, która wygłosiła powyższe zdanie zaczęła bardzo dbać o język ojczysty dzieci, ponieważ zdała sobie sprawę, że pisząc z okropnymi błędami niestety, ale w oczach rówieśników wychodzą na “debili”. Olśniło ją, kiedy zobaczyła SMS napisany przez 8-letniego syna do jednego z kolegów.

2) “I tak uczą się już dwóch języków, a ponieważ mój jest znacznie mniej przydatny, to nie chciałam im dodatkowo utrudniać życia.”

[Mama dwojga dzieci, które nie mówią w ogóle w języku matki, ani go nie rozumieją z uwagi na brak ekspozycji, ale na przykład bez problemu podłapały trochę bardzo “nieprzydatnego” języka azjatyckiej niani. Dzieci mówią w europejskim języku ojca i w języku angielskim, a obecnie uczą się również arabskiego, który w naszym kraju zamieszkania jest obowiązkowy od 5 roku życia.]

Kwestię przydatności poruszyłam już powyżej. Co do “utrudniania życia”…. mózgi dziecięce są jak gąbki. Pamiętam jeden wykład z teorii uczenia się języków obcych, na którym dowiedziałam się, że jeśli dziecko przed piątym rokiem życia ulegnie wypadkowi, w którym całkowicie zniszczona zostanie część mózgu odpowiedzialna za przyswajanie mowy, to po prostu inna część mózgu jest w stanie przejąć rolę tego ośrodka i takie dziecko ma szansę nauczyć się języka od początku w stopniu całkowitym. Po tym wieku jest to już coraz trudniejsze, a u osoby dorosłej praktycznie niemożliwe.

Kolejna ciekawostka neurologiczna – otóż mózg dziecka rośnie, owszem, ale nie oznacza to, że zwiększa się liczba komórek, gdyż ta pozostaje niezmieniona przez całe życie. Jedyne, co ulega zmianie to liczba połączeń między nimi i wprowadzając kolejny język tylko ją zwiększamy, tym samym sprawiając, że mózg dziecka “może więcej”. Liczba połączeń osiąga apogeum zdaje się u kilkulatka, przy czym nieużywane połączenia po prostu zanikają, a używane ulegają utrwaleniu.

Wprowadzając dziecku nowe informacje – szczególnie, jeśli jest to coś tak naturalnego jak język, a nie np. katowanie kilkulatka tabliczką mnożenia czy wielogodzinnym ćwiczeniem gry na skrzypcach – nijak nie utrudniamy mu życia, gdyż dziecko wchłania tę wiedzę naturalnie, bez świadomego i pracochłonnego, często męczącego procesu uczenia się, który niewątpliwie je czeka, jeśli zechce nauczyć się języka matki w przyszłości, jako nastolatek czy osoba dorosła.

3) “Nie chciało mi się wysilać, skoro i tak będą musiały w końcu nauczyć się francuskiego, kiedy pojawi się w szkole jako drugi język.”

[Matka dwójka dzieci. Ona Francuzka, on Anglik. Dzieci rozumieją francuski, ale ich czynna znajomość tego języka jest zerowa.]

Tak się składa, że akurat w tej rodzinie język francuski w szkole już się pojawił i córka wcale nie radzi sobie lepiej od rówieśników. Może ma łatwiej o tyle, że mama bardzo pomaga jej przy zadaniach domowych. Różnica między przyswajaniem języka “od kołyski”, a uczeniem się go w szkole jest diametralna. I jeśli możemy dać dziecku całkiem za darmo ten jeden przedmiot w szkole, sprawić, zaoszczędzić wielu godzin nauki i stresu przed sprawdzianami, to moim zdaniem naprawdę warto, nawet jeśli czasem wymaga to od nas nieco więcej wysiłku czy tupnięcia nogą, kiedy dzieci wchodzą w okres językowego buntu.

4) “Już od wielu lat mieszkam za granicą, więc przyzwyczaiłam się do mówienia po angielsku i przyszło mi to bardziej naturalnie, niż mówienie po czesku. Poza tym nie pamiętam już i tak żadnych czeskich wierszyków czy kołysanek.”

[Mama dwójki dzieci. Ona Czeszka, on Anglik. Starsze dziecko mówi i rozumie wyłącznie po angielsku. Młodsze jeszcze nie mówi, ale mama powoli zaczyna żałować, że nie wychowuje dzieci dwujęzycznie.]

Mam małą rodzinę i żadnych małych dzieci w otoczeniu, więc te nie znałam żadnych polskich kołysanek i wierszyków. Ale się nauczyłam i kiedy zaczęłam googlować te wygrzebane z odmętów zapomnienia strzępy bardzo wiele mi się przypomniało. W dobie internetu można znaleźć materiały w każdym języku naprawdę bez problemu, a taka podróż do własnych lat dziecinnych – w moim przynajmniej przypadku – jest bardzo przyjemna. Nawet jeśli ktoś nie jest zbyt sentymentalny albo miał niełatwe dzieciństwo, to przecież przypominając sobie bajki, kołysanki czy wierszyki z tamtego okresu możemy przywołać właśnie te miłe wspomnienia, związane z zabawą.

5) “Jako dziecko byłam wytykana palcami z uwagi na swoją dwujęzyczność i nie chciałam, żeby mojego syna spotkało to samo.”

[Dwujęzyczna mama francusko-angielska. Ojciec Anglik. Jeden syn mówiący i rozumiejący wyłącznie po angielsku.]

Uważam, że przede wszystkim nie wolno nam przenosić naszych traum na dzieci. To że z nas się śmiano, szydzono, że coś nam nie wyszło, w czymś byliśmy słabi, nie musi wcale oznaczać, że to samo spotka nasze dziecko i nie wolno nam go obciążać naszymi lękami czy obawami – musimy sobie z nimi poradzić sami. Ja mam akurat pewną teorię, dlaczego ta akurat, wypowiadająca się powyżej osoba miała problemy z rówieśnikami i obawiam się, że nie w znajomości francuskiego był pies pogrzebany. Myślę, że to taki przykład, gdzie dziecko w sposób niezawiniony zostało pozbawione czegoś cennego. To tak jakby nie nauczyć dziecka pływać, bo samemu boimy się wody albo prawie się utopiliśmy w dzieciństwie. Coś bardzo mocno się we mnie buntuje przed takimi postawami, bo nasze dzieci z wieloma własnymi demonami będą musiały się w życiu zmierzyć i nasze doprawdy są im niepotrzebne.

– – – – – – – – – – – – – – – – –

Może jeszcze tylko w ramach podsumowania podam moją odpowiedź na pytanie:

Dlaczego uczę dzieci mojego języka?

• Bo chcę móc się z nimi swobodnie komunikować na każdej płaszczyźnie, a niestety wyrazić wszystkie myśli i uczucia w najbardziej precyzyjny sposób jestem w stanie wyłącznie w moim języku ojczystym.
• Bo chcę, żeby mogły nawiązać silną więź z dziadkami i dalszą rodziną, a także moimi przyjaciółmi i innymi najbliższymi mi osobami, bez ograniczeń narzuconych nieperfekcyjną (a czasem po prostu znikomą) znajomością języka angielskiego tych osób.
• Bo chcę, żeby mogły poznawać polską kulturę, literaturę i sztukę, film i piosenkę oraz wzruszać się przy tym tak, jak ja się wzruszam, bez konieczności polegania na tłumaczeniach, których jakość nieraz pozostawia wiele do życzenia, i które nigdy nie będą w stanie oddać wszystkich niuansów.
• Bo chcę, żeby miały w przyszłości jak najszerszą gamę możliwości, spośród których mogą wybrać, w kwestiach takich jak miejsce zamieszkania, studia itp.
• Bo chcę, żeby czuły w Polsce, że są u siebie i bez problemu mogły tam zrobić zakupy, zamówić kawę, spytać o drogę czy kupić bilet na pociąg.
• Bo wiem, że życie bywa przewrotne i nigdy nie wiadomo, jaka umiejętność kiedyś im się przyda – czy to w życiu prywatnym, czy w zawodowym.
• Bo wszelkie badania naukowe wskazują, że wielojęzyczność wpływa pozytywnie na rozwój mózgu, inteligencję, kreatywność i zdolność uczenia się i jeśli jest w tym choć ziarno prawdy, to nie chcę pozbawiać moich dzieci tych dodatkowych atutów.
• Bo język jest dla mnie bardzo ważny – służy wyrażaniu uczuć, jest nośnikiem myśli, narzędziem komunikacji. To on wraz z zachowaniami współtworzy nasze relacje z drugim człowiekiem, a także naszą relację ze światem. To on pozwala nam ukazać innym cząstkę siebie.
• Bo chcę, żeby moje dzieci jako dzieci wielu ojczyzn i obywatele świata znały dobrze swoje korzenie, mogły identyfikować się z jakąś narodowością i kulturą, bo łatwiej wiedzieć, dokąd się zmierza, kiedy wiadomo, skąd się przyszło.

A te powody to zaledwie wierzchołek góry lodowej. Pod każdym z nich kryją się całe złoża moich opinii i przemyśleń. Jak widać, kierują mną względy praktyczne, emocjonalne, estetyczne…. Podchodzę do języka, a co za tym idzie – także do zagadnienia wielojęzyczności – wielowymiarowo i moje starania nie są nieprzemyślaną fanaberią. Czy okażą się one owocne – czas pokaże, ale wierzę, że dużo zależy ode mnie, a entuzjazmu póki co mi nie brakuje.

Materiał po raz pierwszy ukazał się na stronie Wychowanie dzieci dwujęzycznych

Dziękujemy autorce za zgodę na publikację również u nas 🙂